نقاشی با اشکال هندسی موضوعی است که برخی آن را مختص هنرجویان مبتدی و برخی نقاشان معروف آن را نهایت کمال می‌دانند.
این مثال را قبل‌تر هم بیان کرده‌ام و شاید آن‌قدر تکرار شده است که کلیشه بنظر برسد، اما نمی‌توان اهمیت آن را کتمان کرد؛
اگر نقاشی استادانه و حرفه‌ای را به ساختمانی مجلل تشبیه کنیم، نقطه و خط مواد و مصالح هستند و شکل و فرم، آجر و سنگ بنای این ساختمان با‌شکوه هستند.
با این تعریف احتمالا مشخص است که دیدگاه من به نقاشی با اشکال هندسی، مختص هنرجویان مبتدی یا نقاشی ساده برای بزرگسالان فقط نیست. البته یک امای بزرگ دارد که جلوتر بیشتر در مورد آن صحبت میکنم.
پس چه با دید طراحی اشیا با اشکال هندسی سراغ این مطلب آمده‌اید، و چه تاثیر شکل در نقاشی و آبستره، پیشنهاد میکنم این مطلب را مطالعه کنید.
در این مطلب ابتدا من در مورد شکل و مفهوم آن در طراحی و نقاشی صحبت میکنم.
سپس، در مورد مفهوم نقاشی با اشکال هندسی صحبت میکنم و علت انجام آن.
و بخش عملی و چالش، ساده‌سازی با اشکال هندسی، که چند تمرین با فاصله قرار خواهم داد.
و در نهایت مانند هر روشی مزایا و معایبی که نقاشی با اشکال هندسی می‌تواند داشته باشد را بیان خواهم کرد.
اگر عجله دارید یا وقت کافی ندارید، می‌توانید با توجه به علاقه و نیازتون به بخش مورد نظر در مطلب مراجعه کنید و باقی بخش‌ها را مطالعه نکنید.
فکر میکنم، نیاز به یادآوری نیست که اگر در طراحی اشکال هندسی خیلی مسلط نیستید(من هم نیستم)، به آموزش طراحی پایه با عنوان مبانی طراحی۳ مراجعه کنید و تمرین‌های مهم آن بخش را ابتدا انجام بدید.
اگر امکان تماشای فیلم را ندارید، مقاله زیر چکیده آن است و می‌توانید آن را مطالعه کنید:
شکل در طراحی به چه معنی است؟
شکل Shape در طراحی و نقاشی به ناحیه‌ای دو بعدی گفته می‌شود که با یک خط یا لبه قابل تشخیص، بسته شده است. بسته بودن این ناحیه دو‌بعدی مهم است، تا قبل از آن ما یک خط داریم و به محض بسته شدن آن خط، تبدیل به شکل می‌شود.
دو بعدی بودن شکل هم، فکر میکنم نیاز به توضیح ندارد و هر طراحی که ما روی کاغذ انجام می‌دهیم، در اصل دو بعدی است.
شکل‌ها می‌توانند یک شکل یا فرم پیچیده را در طراحی بسازند و به ترکیب‌بندی نقاشی کمک کنند، شکل در طراحی پایه و نقاشی جز ستون‌های اصلی است.
انواع شکل
شکل‌ها در نقاشی و محیط پیرامون ما در دو دسته‌بندی می‌توانند قرار بگیرند:
اشکال هندسی یا ساده
شکل‌های هندسی ساده، شکل‌هایی که با مدل‌های ریاضی و هندسه قابل تعریف، محاسبه و الگو برداری هستند، پایه‌ای ترین شکل‌های دو بعدی موارد زیر هستند:
مربع، دایره، مستطیل، بیضی و مثلث
این اشکال با توجه به آشنایی که در حافظه تصویری ما دارند، به راحتی در محیط پیرامون قابل تشخیص هستند و نگاه ما را جذب می‌کنند.
شکل‌های آزاد یا طبیعی
شکل‌هایی که در نگاه اولیه الگو و مدلی را دنبال نمی‌کنند و نمی‌توان با مدل‌های ریاضی و هندسه تعریفشان کرد. بنظر الگوهای مشابهی برای نام‌گذاری ندارند و بر اساس فرآیند‌های طبیعی شکل گرفته‌اند.(البته در اصل الگوهای پیچیده ریاضی دارند که در این مطلب از آن صرف‌نظر می‌کنیم)
نقاشی اشکال هندسی ساده را در مبانی طراحی۳ آموزش دادم، در ادامه بیشتر با شکل‌های آزاد و فرمهای پیچیده در طبیعت کار داریم.
نقاشی با اشکال هندسی
در بخش قبل گفتم، با طراحی اشکال هندسی احتمالا مشکلی نداریم، اما برای نقاشی تصاویر زیر چطور؟
جزئیات زیادی دارند، خطوط زیاد و نامتقارن، از کجا شروع کنیم؟ چطور به اندازه درست طراحی کنیم؟
در دوره طراحی پایه انیشتین، روی مهارت طراحی چشمی، مهارت دیدن منحنی‌ها، شیب خطوط، لبه‌ها، نسبت‌گیری، دیدن فضا و کادر، تمرین کردیم، یکی از مهارت‌هایی که در آن دوره اشاره کردم، ساده‌سازی بود.
این توضیح را از آن جهت دادم، که تاکید کنم، نقاشی با اشکال هندسی و ساده سازی، یکی از روش‌های طراحی است، برای هنرجویی که می‌خواهد طراح حرفه‌ای شود، این مهارت و روش در کنار سایر مهارت‌ها مفید‌تر است، البته اگر صرفا قصدمان نقاشی با اشکال هندسی برای بزرگسالان است، این روش به تنهایی نیز می‌تواند کاربردی باشد که در ادامه آموزش می‌دهم.
قبل از آن که در مورد ساده سازی و اهمیت نقاشی با اشکال هندسی صحبت کنم.
اهمیت ساده‌سازی در طراحی و نقاشی با شکل و فرمهای هندسی
فکر میکنم اگر اهمیت و چرایی ساده‌سازی را بدانیم، بیشتر در یادگیری این مهارت انگیزه پیدا می‌کنیم.
از نظر من نقاشی با اشکال و فرمهای هندسی از دو جهت اهمیت دارد:
۱– زمانی که من مدل پیچیده‌ای می‌بینم، برای طراحی چشمی آن نیاز دارم آن را کلی‌تر و ساده‌تر ببینم، تا طراحی را شروع کنم.
۲- به مهارت طراحی پایه مسلط هستم و طراحی چشمی را تا حد خوبی انجام می‌دهم، اما می‌خواهم، آن مدل را در حافظه تصویری ذخیره کنم، تا در طراحی ذهنی‌ام استفاده کنم، از زوایای مختلف در ذهن مشاهده کنم. البته برای این منظور نیاز است که فرمهای هندسی را نیز درک کنیم که بعد از شکل‌های هندسی سراغ آن‌ها خواهیم رفت.
چطور با اشکل هندسی نقاشی کنیم؟
در اغلب سایت‌های غیرتخصصی اگر مطلبی با عنوان نقاشی با اشکال هندسی برای بزرگسالان مشاهده کرده باشید، به الگوهای آماده‌ای برای نقاشی حیوانات با اشکال هندسی و نهایت اشیا و…، برمی‌خورید. حتی از این روش برای آموزش نقاشی کودکان هم استفاده می‌شود!
من سعی میکنم در ادامه مهارت‌هایی را با تمرین آموزش دهم، که به جای یاد گرفتن الگو بتوانید، از اشکال هندسی برای نقاشی و طراحی هر فرمی که می‌بینید استفاده کنید نه فقط چند الگو که دید و ذهن‌تان را محدود کند.
تمرین اول؛ اشکال هندسی را ببینیم
به تصویر زیر دقت کنید، سعی کنید شکل‌های هندسی را در آن پیدا کنید.
[اگر علاقمند بودید می‌توانید آموزش طراحی ذهنی قطره آب را هم مشاهده کنید.]
ساده بود؟ تصویر زیر را نگاه کنید و مجدد سعی کنید شکل‌های هندسی را در آن بیابید.
کمی پیچیده‌تر است، چشممان ممکن است درگیر جزئیات شود، نگران نباشید، چند تکنیک برای کمک، آموزش می‌دهم.
کلی نگاه کنیم
برای این تکنیک دو راه وجود دارد؛
۱– از دور به تصویر نگاه کنید، فاصله بگیرید یا تصویر را کوچک کنید.
۲– تصویر را محو ببینید، کمی چشم‌های خود را تنگ کنید یا از محو کردن عکس استفاده کنید.
شکل‌های کلی مشخص شدند.
جزئی نگاه کنیم
تصویر را برش بزنید، اگر تصویر دیجیتال است از Crop استفاده کنید و اگر چاپ شده است از کادر مربع یا مستطیل استفاده کنید.
چند شکل دیگر نیز پیدا شدند.
آشنا زدایی کنیم
این روش بسیار کاربردی و ریشه دار است، هنرجویان طراحی پایه انیشتین، در این روش استاد هستند. نقاشان قدیم برای استفاده از این روش یک آینه در دست می‌گرفتند و هر زمان چشمشان در تشخیص شکل و فرم‌ها گمراه میشد، از آینه به مدل نگاه می‌کردند.
تست کنید، تصویر را بچرخانید، برای چشمتان تصویر جدید شد؟
این یک مساله عادی است، چه به تازگی به نقاشی و طراحی علاقمند شده باشیم، چه مدت‌ها در حوزه طراحی مشغول باشیم، توصیه میکنم برای تقویت دید، ۷ عادت نقاشان حرفه‌ای در طراحی چشمی را مشاهده کنید.
تمرین دوم شروع نقاشی با اشکال هندسی
یک تمرین عملی برای طراحی و کمک از اشکال هندسی انجام دهیم، تصویر زیر را مشاهده کنید، این تصویر مربوط به تمرین اول است و از انتهای مطلب می‌توانید آن را دانلود کنید.
قدم اول کادر
چطور شروع کنیم؟ با رسم کادر، یعنی شکل مربع و مستطیل، پایه نقاشی با اشکال هندسی ما است.
کادر این تصویر نسبت ۴ به ۵ است، یعنی ۱.۲۵، در مورد نسبت کادر بعد صحبت خواهم کرد، اما من می‌خواهم این تصویر را در یک کاغذ و کادر ۲ به ۳ مانند کاغذ A4 یا A5 طراحی کنم.
معمولا از روی عکس‌های دیجیتال طراحی می‌کنیم(اگر عکس چاپ شده باشد با اندازه‌گیری به راحتی کادر را مشخص می‌کنیم) برای عکس دیجیتال با نرم افزار ادیت عکس در گوشی موبایل یا اپلیکیشن‌های ادیت عکس مانند Picsart عکس را به نسبتی که می‌خواهیم برش(Crop) می‌زنیم، خیلی ساده.
قدم دوم فاصله را حفظ کنیم
حالا که نسبت عکس و کادر من یکی است، با دید کلی شروع میکنم، مربع و مستطیل‌های بزرگ تصویر را پیدا میکنم.
بخش کوه‌ها، زمین، خود اسب، خط زمینه اسب، این موارد را بصورت کادر مشخص میکنم.
از خطوط میانی کادر و نسبت ۲ به ۳ برای راهنمای چشمم استفاده میکنم.
اگر چرخاندن تصویر کمکتان می‌کند، کاغذ و تصویر را بچرخانید. به خودتان سخت نگیرید، تمرین برای خطا کردن و تمرکز روی آن خطا است.
قرار نیست نقاشی با اشکال هندسی ایده‌آلی داشته باشیم، هدف؛ یادگیری درست دیدن و استفاده اصولی از اشکال هندسی در طراحی است. این مرحله مشابه کادری است که در دوربین‌ها برای پیدا کردن چشم و چهره مشاهده می‌کنیم.
اگر وسوسه می‌شوید که بدون رسم کادر و با طراحی چشمی پیش بروید، یادآوری کنید که در حال تمرین هستید.
قدم سوم به سوژه نزدیک شویم
خطوط اضافه را پاک یا کمرنگ کنیم و برویم جلوتر، تصویر را بزرگ می‌کنیم و روی کادر اسب تمرکز می‌کنیم، یک مستطیل برای سر و دست‌های اسب و یک مستطیل افقی برای بدن رسم میکنم. برای دست و پاها نیز می‌توانید این کار را بکنید، هر چه شکل‌های بیشتری برای تمرین نقاشی با اشکال هندسی پیدا کنید و رسم کنید تمرین مفید‌تر است.
چرخاندن و چک کردن تصویر را هم فراموش نکنید، اگر تا اینجا قدم به قدم همراهی کرده باشید، سرازیری نقاشی با اشکال هندسی شروع می‌شود. سراغ دایره و مثلث‌ها می‌رویم.(منظور از دایره هر فرم منحنی و مثلث نیز هر فرم شکسته و تیز است)
تصویر را بزرگ‌تر میکنم و شکل‌های ریز‌تر مانند دایره فرم سر و دم را هم مشخص میکنم.
اکنون می‌توانید دورگیری و نقاشی را تمیز شروع کنید، حتی می‌توانید نسبت‌های شکل را تصحیح کنید. من روی همان خطوط دورگیری را انجام می‌دهم، در حد تمرین راضی هستم.
باقی بخش‌های پس زمینه و جزئیات تمرین نقاشی با اشکال هندسی را نیز می‌توانید اضافه کنید.
اگر علاقه دارید می‌توانید سایه پردازی بکنید، البته موضوع و آموزش این تمرین نیست ولی سرازیری طراحی است، لذت ببرید.
تمرین دوم هم تمام شد، البته قدم چهارم یعنی اجرا و سایه زدن خودش چند مرحله دارد که بعد صحبت خواهم کرد.
سخن آخر در مورد نقاشی با شکل‌های هندسی
این مطلب هنوز تمام نشده، هنوز کار داریم، تصاویر دیگر را طبق تمرین دوم طراحی کنید و اگر دوست داشتید در شبکه‌های اجتماعی با من و سایر دوستان به اشتراک بگذارید. شما چقدر از شکل‌های هندسی در نقاشی استفاده می‌کنید؟ چه حسی به این تمرین و روش دارید؟
این مقاله و تحقیق توسط گروه طراحی روشن بدون هیچ حمایت مالی انجام شده است، اگر از نوشته و فیلم استفاده می‌کنید و بازنشر می‌دهید، لطفا نام منبع را حذف نکنید، تا زحمت و هزینه‌ای که پرداخته‌ایم، حفظ شود. ممنونم
ممنون برای این آموزش مفید ، دید ساده به سوژه یا همون اشکال هندسی ساده به موضوع خیلی طراحی رو راحت تر و لذت بخش تر میکنه، شاید گاهی باید به مسائل زندگی هم ساده تر نگاه کنیم که زندگی آسونتر بشه
واقعا برای طراحی ساده دیدن خیلی کمک کننده هست ، ولی همین ساده دیدن اشکال هندسی هم خیلی تمرین میخواد به نظر من که ذهن عادت کنه، وگرنه ذهن تنبل تر از اون هست که بخواد بدون تمرین اشکال پیچیده رو ساده کنه، ممنون از آموزشهای فوق العاده تون
ممنونم خانم افشاری از نظر و حمایتتون، بله انتزاعی دیدن هم تمرین لازم داره ولی اگر مسلط بشیم در همه موارد حتی بیش از طراحی و نقاشی، کمک کننده است، همونطور که شما اشاره کردید.
تمرن دوم خییییلییی خوب بود لطفاا ادامه بدید ب طراحی پایه انیشتین هم اضاف میشه استاد؟
بله به نسبت تمرین اول چون طراحی داشت جذاب‌تر است، البته لازم است تمرین اول هم استفاده شود. بله به طراحی پایه به سبک انیشتین این مورد و موارد دیگه را اضافه خواهم کرد.
استاد خلی ممنون برای این اموزشا و تلاش تون
خواهش میکنم موفق باشید
چالش برانگیز و بسیار انگیزه بخش . باز هم یک نوع تلنگر به مظور آشنا زدایی. واقعا مرحبا. بی نظیرید
ممنونم جناب پیامی عزیز، مخصوصا برای شما که به طراحی کاراکتر هم علاقه دارید این دید آبستره یکی از اصول پایه است.
سلام استاد
من از طریق اینستا با سایتتون آشنا شدم.
الان داشتم نقاشی با اشکالی هندسی را میخوندم برای خیلی جالب بود هم مطلب و هم این‌که اینقدر ساده یاد میدین. راستش من هیچ پیش زمینه‌ای در نقاشی ندارم و نقاشی‌هام همیشه افتضاح بوده البته این خودش میشه پیش زمینه و همیشه میترسم برم سراغش اما وقتی نگاه میکنم به استوری هاتون که اینقدر رون و سریع میکشین کیف میکنم ببخشید طولانی شد سوالم اینه که باید از کجا شروع کنم؟
سلام، خیلی هم خوب.
ترس که طبیعی هست، تردید هم همینطور، بنظرم اول بررسی کن چقدر می‌خواهی برای یادگیری طراحی و نقاشی زمان بذاری، اگر در حد سرگرمی و یک روز در میان نیم ساعت و یک ساعت است، می‌توانی از آموزشهای مبانی طراحی سایت استفاده کنید، اما اگر هدف جدی‌تر است یا بعد تصمیم گرفتی که زمان بیشتر بذاری تو نقاشی عمیق‌تر بشی، دوره طراحی پایه انیشتین توصیه میکنم، تو دوره آموزشی هم که با هم صحبت می‌کنیم و بررسی می‌کنیم ادامه مسیر چی باشه بهتره.
استاد خیلی ممنونم از توضیحاتتون
فکر نمی‌کردم جواب بدین
دوره طراحی پایه انیشتین رفت در لیست جایزه‌ها که قرار به خودم بدم
بازم ممنونم از پاسخگویی تون
خواهش میکنم، امیدوارم که از جایزه‌ای که در نظر گرفتید لذت ببرید و موفق باشید.