در مطلب قبل که طراحی اشیا فلزی براق و مات را انجام دادیم، گفتم که به دلیل فرم کروی گوی، بازتاب تغییر شکل میدهد، این تغییر شکل هنرمندان دوره رنسانس را به آنامورفوسیس (Anamorphosis) یا واریخت سازی رساند.
در قدیم معمولاً هنرمندان به چند رشته با هم مسلط بودند، مثلاً: ریاضیات، نجوم، هندسه، طراحی و…، این دانش در هم آمیخته باعث شناخت نحوه بازتاب آینه‌ها و سطوح براق در شکل‌های هندسی مختلف شد.
به‌عنوان مثال وقتی تصویر ما از گوی فلزی براقی بازتاب می‌شود، میزان تغییر تصویر را محاسبه می‌کردند.
این مبحث واریخت سازی، بخشی از جلسه شانزدهم دوره طراحی پایه به سبک انیشتین است که مربوط به مطالعه فلزات در طراحی پایه است. هنرجویان این دوره نیاز به دانلود مجدد این فیلم ندارند.
اگر امکان دانلود و تماشای فیلم را ندارید، مقاله زیر چکیده آن است و می‌توانید کمتر از ۳ دقیقه، آن را مطالعه کنید:
واریخت سازی یا آنامورفوسیس
در قسمت بالا گفتم که هنرمندان میزان تغییر شکل بازتاب در فرم‌های مختلف آینه‌ها را محاسبه می‌کردند، سپس در نقاشی‌ها و آثار هنری خود این تغییر شکل را بازسازی کردند.
اگر بخواهم ساده‌تر بیان کنم، تصویر را طوری طراحی می‌کردند که بر اساس بازتاب و پرسپکتیو تغییر شکل داده شده بود، این عمل، واریخت سازی یا آنامورفوسیس گفته می‌شود.
بنابراین تصاویری که آنامورف یا واریخت می‌شوند، باید در زاویه‌ای مشخص یا با آینه‌هایی خاص مشاهده شوند.
هنرمندان و آثار معروف واریخت سازی یا آنامورفوسیس
یکی از آثاری که برای واریخت سازی (آنامورفوسیس) شناخته شده است، تابلوی سفیران (Ambassadors) هانس هلباین است، نقاشی که تابلوی مسیح هولباین او نیز معروف است.
در نقاشی سفیران، جمجمه‌ای پایین تصویر قرار گرفته شده است، که در زاویه خاص واضح دیده می‌شود.
عده‌ای عقیده دارند او برای یادآوری مرگ در زاویه‌ای مشخص این عمل را انجام داده است و برخی دیگر عقیده دارند وی مهارت و دانش واریخت سازی خود را به نمایش گذاشته است.
اما هنرمندی که به نظر من آنامورفوسیس را در عصر حاضر بیشتر احیا کرد، استفان ارس – ایشتون اورس (István Orosz) است، هنرمندی مجارستانی که تمرکز اصلی او در طراحی آنامورف و اشیا پارادوکس یا ناساز نما بوده است.
تصویری که من را با این هنرمند آشنا کرد، طراحی جلد کتاب جزیره اسرار آمیز نوشته ژول‌ورن بود، تصویری که مشاهده می‌کنید، طراحی از جزیره یخی است و یک ماه هم در میانه تصویر وجود دارد. به نظر تصویری مرتبط با داستان کتاب است.
اما دایره‌ای که برای ماه در طراحی مشخص شده است، محاسبه هندسی دارد، یعنی با قرار دادن یک آینه یا شی‌ء براقی روی این دایره، تصویر دوم را مشاهده می‌کنید.
من تصاویر این سرگرمی را در اینترنت مشاهده کردم اما تصمیم گرفتم خودم امتحان بکنم.
تصویر با کیفیت از جلد کتاب به راحتی پیدا نمیشد، اما مشکل دوم؛ نداشتن آینه استوانه‌ای بود. من از یک لیوان و قوطی فلزی سعی کردم استفاده بکنم.
قطر این اشیا، هفت سانتیمتر بود، پس باید تصویر را روی دو کاغذ چاپ می‌کردم، بعد از چند بار سعی و خطا موفق شدم.
با اینکه در اینترنت این تصویر را تماشا کرده بودم، اما امتحان آن حس متفاوتی برایم داشت.
ایشتون اورس با خلاقیت خود هم تصویر جلد کتاب را طراحی کرده بود و هم تصویر چهره نویسنده کتاب.
کاربرد واریخت سازی یا آنامورفوسیس
تنها هنرمندان نقاش از واریخت سازی استفاده نکرده‌اند، هنرمندان حجم و مجسمه سازی نیز از این علم بهره می‌برند.
اما واریخت سازی فقط جنبه هنری و سرگرمی ندارد، نوشته‌های روی خیابان، هم آنامورفوسیس هستند.
و حتی تابلوهای کنار دروازه فوتبال، که برای تبلیغات طوری طراحی شده‌اند که به نظر حجم دار و ایستاده هستند.
پس واریخت سازی یا آنامورفوسیس برای جلب توجه، تلقین و رساندن پیامی به‌صورت غیر مستقیم استفاده می‌شود. اینکه دو تصویر را در یک تصویر بگنجانید یا حجمی بسازید که در زاویه مشخص واضح شود، فقط برای سرگرمی استفاده نمی‌شود.
جمع بندی
واریخت سازی یا آنامورفوسیس یک مهندسی معکوس است از نحوه بازتاب آینه‌ها و پرسپکتیو، شاید با شنیدن این اسم و دیدن تصاویر بالا عملی پیچیده به نظر بیاید، اما مطمئن هستم در گوشه و روی کناره کتاب‌های مدرسه‌ای خود اسم خود یا دوستان را طوری طراحی کرده‌اید که در زاویه خاص دیده شود، اما هیچ نامی روی این هنر خود نگذاشته‌اید.
این مطلب را از این جهت در آموزش طراحی پایه بیان کردم، که با کاربرد و اهمیت پرسپکتیو و فرم هندسی بازتاب‌ها را بیشتر آشنا شوید.
شاید در برخی طراحی‌های خود بتوانید از آنامورف استفاده کنید و توجه و ذهن مخاطب را درگیر کنید.
چه مواردی را آنامورفوسیس یا واریخت سازی مشاهده کرده‌اید؟ خودتان تجربه استفاده از این علم را داشته‌اید؟
سلام استاد. ممنون جالب بود
سلام خواهش می‌کنم خانم میرزااسدی، ممنون از نظرتون
استاد دو سه بار فیلمو دیدم باورم نمیشد این دیگه چه سبکیه چطور میشه به این مهارت رسید آیا الگو داره که از روش بکشیم یا باید ذهنی کشید شما آموزش نمیدید باور کنید تو عمرم اینقدر به وجد نیومده بودم واسه کار هنری
سلام احمد جان، سبک نیست یک روش هندسی است، بله الگوهایی براش پیدا شده، سعی می‌کنم در یک آپدیت چند موردش مثل نقاشی جزیره اسرار آمیز را براتون بگم
سلام کسی الان انا مورف یا نقاشی واریختگی انجام میدهد
سلام بله هنوز این سبک طراحی انجام می‌شود.