تمرین طراحی ذهنی

طراحی ذهنی چیست؟ تمرین طراحی ذهنی برای تقویت حافظه تصویری

در این مقاله می‌خوانید

طراحی ذهنی، شاید برای خیلی از طراحان آرزوی بزرگی باشد. البته برای نقاشان بیشتر با تکنیک سروکار دارند ممکن است طراحی ذهنی اهمیت نداشته باشد.

طراحی ذهنی با تخیل طراح ارتباط دارد، نوع روایت طراح از موضوعات و محیط اطرافش، حس، تفکر و بینش طراح در طراح ذهنی مشخص است.

برخلاف طراحی چشمی سبک رئالیسم، فتورئالیسم و هایپررئالیسم، تصویر نقاشی شده، همان تصویر مشاهده شده نیست.

در فیلم زیر یک تمرین چالشی برای تقویت طراحی ذهنی گفته شده است، که به تقویت حافظه تصویری کمک میکند.

در جلسه دهم طراحی پایه انیشتین مقدمه ای از طراحی ذهنی را بیان کردیم و این تمرین بخشی از این جلسه است.

برای دریافت چک لیست و مدل‌های تمرین طراحی ذهنی، روی دکمه زیر کلیک کنید.

اگر می‌خواهید در مورد طراحی ذهنی بیشتر بدانید، توضیحات را در ادامه مطالعه کنید، این مطالعه ۵ دقیقه از وقت شما را میگیرد.

طراحی ذهنی چیست؟

بخواهم خیلی ساده و کوتاه تعریفی بیان کنم، طراحی ذهنی؛ مهارت یادآوری، ترکیب، ویرایش و پردازش تصاویر از حافظه(visual memory) است.

اول مراحل یک طراحی ذهنی را بیان کنیم سپس هر بخش کمی توضیح بدهیم و شبیه سازی کنیم تا متوجه بشیم برای طراحی ذهنی چه بخش هایی را باید در خودمون تقویت کنیم یا چه مهارت هایی را باید آموزش ببینیم.

  • مهارت دانش طراحی(طراحی پایه، تقویت دست و مطالعه، Basic Drawing)
  • مهارت مشاهده (Observation)
  • یادآوری و حافظه تصویری (visual memory)
  • ترکیب، ویرایش و پردازش تصاویر (CEP)

مهارت دانش طراحی

در تعریف یک خطی حرفی از مهارت دانش طراحی یا طراحی آکادمیک نزدم ولی تا زمانی که دستتان در اختیار خودتان نباشد و نحوه مطالعه اشیا و محیط پیرامونتان، پرسپکتیو و… را درک نکرده باشید، حتی اگر ذهن خلاقی داشته باشید تصویری که طراحی میکنید با طرحی که در ذهن دارید کاملا متفاوت است، شاید یکی از حالت های زیر را حتی اگر خیلی خلاق باشید تجربه کرده باشید:

یک شخصیت یا کاراکتر در ذهن دارید ولی تسلط و آشنایی به فیگور و آناتومی ندارید.

طرح یک خودرو به ذهنتان رسیده ولی نمیتوانید طراحی خودرو را روی کاغذ بیاورید.

لباس یا تنپوش یا طرحی برای روی لباس به ذهنتان رسیده ولی فیگور و آناتومی و اجرای آن برای شما ممکن نباشد.

تقویت دست برای طراحی ذهنی

این موارد و مثال ها همینطور می‌تواند ادامه داشته باشد برای تتو، طراحی جواهر و زیورآلات، انیمیشن و…، بیشتر هنرجوهای خلاقمان این دغدغه ها را داشته اند.

شاید این راهکار به ذهنتان برسد که، از یک طراح کمک میگیرم یا با نرم افزار های گرافیک کامپیوتری مشکل این مرحله رفع می‌شود؛ قصد مخالفت ندارم، اما وقتی شما داستانی را می‌شنوید یا کتابی را می‌خوانید، تصویری که در ذهن شما شکل میگیرد با ذهن نویسنده یا سایر خوانندگان یکی است؟این مورد را تجربه کرده اید؟ پس با فرض اینکه شما برای طراح ایده خود را کامل توضیح دهید نتیجه روی کاغذ ۱۰۰٪ با تصویر ذهنی شما تطبیق نمیکند، این تصویر ۵۰٪ از ذهن شما و ۵۰٪ ذهن طراح است، پس تفاوت طبیعی است.

اگر از نرم افزار های گرافیکی هم استفاده کنیم، وسیله را داریم ولی مهارت پایه را نداریم و یادگیری و اجرای ما با بارها سعی و خطا طراحی خام خواهد شد، این مورد اشتباهی است که اغلب دوستانی که وارد حرفه نقاشی دیجیتال، مجسمه سازی دیجیتال و مدل سازی می‌شوند مرتکب می‌شوند. طراحی پایه و دانش پایه نقاشی برای هر سبک و شاخه هنرهای تجسمی لازم است.

پس حتی قبل از یادگیری فیگور و آناتومی، طراحی چهره، نقاشی پرتره، نقاشی منظره، تتو، طراحی لباس، طراحی شخصیت و تصویر سازی و…، باید دستتان در کنترل شما باشد و به طراحی پایه مسلط باشید.

مهارت مشاهده

قبلا در مقاله طراحی پایه یا طراحی مبتدی؟ در مورد تفاوت تماشا کردن و دیدن صبحت کردیم.

اما مشاهده(Observation) یک سطح بالاتر از دیدن است، مشاهده؛ دیدن به همراه مطالعه و تحلیل و مرتب سازی و ذخیره اطلاعات است.

پس اگر بخواهیم تحلیل و طبقه بندی کنیم:

  • افراد عادی سوژه و محیط اطراف را تماشا میکنند.
  • نقاشان و طراحان چشمی، محیط و مدل ها را خوب می‌بینید(دیدن)
  • طراحان ذهنی و خلاق، محیط و رویداد های اطراف خود را مشاهده می‌کنند.

پس قبل از فراگیری طراحی ذهنی باید به طراحی چشمی مسلط شویم و از آن استفاده کنیم.

یادآوری و حافظه تصویری

حافظه تصویری(visual memory) برای طراح ذهنی بسیار اهمیت دارد، مانند حافظه کلامی برای یک نویسنده یا سخنران.

بعد از مشاهده باید بتوانیم اطلاعات و تصاویر ذخیره شده را در حافظه خود یادآوری کنیم و استفاده کنیم.

این اطلاعات می‌تواند فاصله چرخ ها در طراحی خودرو، اصول ارگونومی در طراحی محصول، اصول فیگور و آناتومی و رنگشناسی در طراحی لباس یا… باشد.

فرض کنید در یک داستان مصور می‌خواهید مانند تصویر زیر  طراحی ذهنی یک گربه را انجام دهید، باید از تصاویر و مشاهدات خود در حافظه استفاده کنید و آناتومی گربه را به یاد بیاورید تا مفصل ها را اشتباه طراحی نکنید! بله این اشتباه شایع است!

یادآوری آناتومی حیوانات برای نقاشی ذهنی

ترکیب، ویرایش و پردازش تصاویر

برخی از طراحان مهارت طراحی ذهنی را تا مرحله قبل مسلط می‌شوند ولی مهارت آن ها در استفاده از تصاویر حافظه تصویری بدون تغییر است، یعنی می‌توانند یک چهره یا حیوان یا فیگور انسانی را ذهنی طراحی کنند ولی خلق تصویر جدید برایشان ممکن نیست.

طبیعی است، بعد از تقویت مشاهده و حافظه تصویری باید مهارت ترکیب، ویرایش و پردازش را تمرین کرد، که برخی هنرمندان از اصطلاح الهام گرفتن نیز استفاده میکنند.

وقتی شما چهره یک انسان را ویرایش میکنید(کاریکاتور) یا سر یک حیوان و حیوان دیگر را ترکیب می‌کنید یا از تصاویر طبیعت برای طراحی استفاده میکنید(Bionic design؛ مانند طراحی خودرو از روی حیوانات در تصویر زیر) شما وارد حوزه تصویرسازی(illustration) و طراحی مفهومی(conceptual design) شده اید.

طراحی مفهومی و ذهنی از طبیعت

اگر بخواهیم مهارت های بالا را در افراد مختلف شبیه سازی کنیم هر مهارت و مرحله مانند تصاویر زیر می‌شود.

تفاوت افراد عادی و طراح

تفاوت تکنسین نقاشی و طراح

تفاوت افراد خلاق و طراح

تفاوت طراحی چشمی و طراحی ذهنی

طراحی ذهنی سطح ابتدایی

طراح ذهنی حرفه ای

تمرین طراحی ذهنی

برای تقویت و تمرین نقاشی ذهنی می‌توان هر کدام از بخش های بالا را جداگانه تقویت کرد و در انتها در کنار هم استفاده نمود.

در فیلم چالش تمرین طراحی ذهنی، مهارت مشاهده و یادآوری تقویت می‌شود.

البته چند نکته برای این تمرین مهم است(توضیحات مربوط به فیلم و چک لیست تمرین بالا است):

  • قبل از شروع این تمرین مهارت طراحی پایه یا همان طراحی چشمی خود را کامل کنید.
  • در فیلم چالش روی طراحی چهره انجام شده است، ولی شما حتما طبق ترتیب مدل هایی که در چک لیست بالا قرار داده شده از طراحی ذهنی ساده شروع کنید و به مدل های پیچیده تر برسید.
  • جزئیات و نسبت تصویر در این تمرین باید صحیح باشد، با تمرکز تمرین را انجام دهید، سطحی تمرین کردن هیچ کمکی نمیکند.
  • اگر طراحی ذهنی جز علایقتون است و مرحله اول را گذرانده اید در کنار مشاهده و سایر تمرین ها، هفته ای دو جلسه تمرین طراحی ذهنی انجام دهید(تمرین های جلسه دهم طراحی پایه انیشتین)
  • هنرجویان دوره طراحی پایه انیشتین، این تمرین مانند سایر بخش ها در حساب کاربریشان است، نیاز نیست مجدد دانلود کنید.
  • تا پایان اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ طبق توضیحات جناب طهانی و چک لیست ‌به یک نفر منتخب که این چالش را خیلی خوب انجام داده باشد، جایزه داده می‌شود(در چک لیست کامل توضیح داده شده است). چنانچه برای ماه های بعد نیز این چالش جایزه داشته باشد در پیج اینستاگرام طراحی روشن اطلاع رسانی خواهد شد.

جمع بندی

همانطور که بعد از دیدن فیلم و خواندن توضیحات متوجه شده اید، طراحی ذهنی جز مراحل نهایی و بالاترین سطح مهارت یک طراح خلاق است، در نتیجه تمرین برای یک هفته یا یک ماه برای رسیدن به این مهارت کافی نیست و در برنامه همیشگی تمرین طراحی و نقاشی خود باید قرار دهیم.

برای تمرین بیشتر می‌توانید طراحی ذهنی سنگ را طبق فیلم تمرین کنید و خلاقیتتان را در این مدل ها تست کنید.

آیا شما به طراحی یا نقاشی ذهنی علاقه دارید؟ برای چه هدفی قصد تقویت این مهارت را دارید؟خلاق هستید و ایده های خود را روی کاغذ نمی‌توانید اجرا کنید یا نقاش چشمی خوبی هستید ولی ایده و تصاویر در ذهنتان باقی نمیماند؟

سعی میکنم بیشتر روی طراحی ذهنی مطلب قرار دهم اگر جز علایق شما نیز باشد و حمایت کنید.

شاید این نوشته ها را هم بپسندید

    سلام.وااای مچکرم،چقدر خوبه که طراحی ذهنی جزو دوره پایه هست.آموزش های شما همیشه کامل و جذاب هستند.اما من هنوز جلسه پنجمم نمیدونم پرش اینجوری درسته یا نه؟! من قبلاکلی ایده توی ذهنم میومد که سعی میکردم بیارمشون روی کاغذ چون بنظرم معرکه بودن اما همین که شروع میکردم دستم همراهی نمیکرد اینطور بود که ذهنم شبیه بچه ای که مشتاقانه چیزی رو میخواست اما دستم شبیه والدینی بود که خیلی جدی و محتاط بودن و ممانعت میکرد. و در نهایت یه طراحی خیلی متفاوت از ایده ی توی ذهنم روی کاغذ پیاده میشد که خب ناامیدم میکرد و هیچ جذابیتی نداشت.اما الان خوشحالم که راه حلشو میتونم یادبگیرم.

    پاسخ

    سلام خانم اسدی، شما با توجه به تمرین هاتون پتانسیلش دارید، به چشم تفریح نگاه کنید به این چالش و کم کم عاشقش میشید، البته به جز قسمت های پایانی فیلم باقی را شجاعانه انجام بدید

    پاسخ

    با سلام و مهر و با یک دنیا سپاس و قدردانی از زحمات بیدریغ شما و متدهای آموزشی فوق العاده تون
    خیلی خوشحال شدم وقتی این مبحث رو در برنامه ی کاریتون دیدم چون وقتی شما در طی آموزش طراحی پایه، طراحی ذهنی کار می‌کردید در عین حال که بسیار خوشحال بودم از پیشرفت طراحی چشمی خودم اما با تحسین و حسرت این بخش کار شما رو نگاه میکردم و فکر میکردم چطور میشه منم این توانایی رو داشته باشم که بدون مدل، و بدون نیاز به دیدن، فقط اونچه تو خیال و ذهن و حتی دلم دارم بکشم
    استاد اشاره کرده بودید که دوره ی آبرنگ رو در اواخر اردیبهشت میگذارید، من الان اواسط دوره طراحی پایه انیشتین هستم و یکی از اصلی‌ترین اهداف و علایقم آبرنگ هست آیاهمزمان از آموزش آبرنگ هم استفاده کنم یا بهتره دوره ی طراحیم رو اول تمام کنم که البته خودم ترجیحم ابتدا تقویت و اتمام دوره ی طراحیم هست؟

    پاسخ

    سلام خیلی ممنون خانم ریحانی، خوشحالم که در یک مسیر هستیم، بله با طراحی ذهنی کار داریم فعلا.
    برای دوره آموزش آبرنگ بصورت ترمی است، ترم اول خانم ناروئی آماده کردن سعی میکنیم تا پایان اردیبهشت ثبت نام فعال کنیم. اگر به جلسه نهم طراحی پایه رسیدید می‌توانید ترم اول ثبت نام کنید، بنظر من که ترم جذابی هست، چون خودم برای نقاشی کمیک از آبمرکب استفاده می‌کنم

    پاسخ

    باسلام‌خدمت استاد طهانی عزیز وآرزوی سلامتی برای شما
    بسیار سپاسگزارم از اینکه خیلی به فکر هنر جویان هستین
    وبا تمام وجود همه تجربیات خود را در اختیار ما قرار می دهید. مثل همیشه تمام توضیحات کامل و خوب بود با تشکر از گروه طراحی روشن .

    پاسخ

    سلام ممنون خانم شهابی، انرژی شما انگیزه ما برای بهتر و بیشتر منتشر کردن آموزش ها است

    پاسخ

    مرسی از استاد طهانی عزیز و استاد نارویی، ماشاءالله هر روز بهتر از دیروز یه سوال استاد کی به امید خدا دوره فیگور و آناتومی و اپدیت چهره خیس و کاور دوره ها و دیگر اپدیت ها اماده میشه اگه میشه تاریخ بگید تا بتونم برنامه ریزی کنم

    پاسخ

    سلام احمد آقا، فیگور و آناتومی را برای خرداد برنامه داشتم که عمل چشمم وقفه انداخت، دوره آبرنگ تو همین اردیبهشت داریم و بعد در کنار اون تیر ماه فیگور و آناتومی را داریم ، آپدیت ها هم تو این فاصله شروع میکنم،کاور مدادرنگی یک و آناتومی سر آپدیت هست که به محض کمی بهبود شروع میکنم

    پاسخ

    سلاام و عرض ادب خدمت هردو استاد بزرگوار
    ممنون بابت مقاله فوق العادتون استاد همیشه همیشه مارو در کیفیت و اطلاعات مقاله و فیلم های اموزشتیون شگفت زده میکنید واقعا ممنون که خالصانه وقت میذارید تا مسیر رو برامون هموار تر کنید
    امیدوارم همیشه شادو سلامت و سرفراز باشید.

    پاسخ

    سلام خواهش میکنم خانم نویدی، ممنون از لطف شما، همچنین شما موفق و سلامت باشید

    پاسخ

    با سلام و خسته نباشید خدمت استاد عزیز

    بسیار عالی و جذاب
    ممنون از زحماتی که می کشید
    یه سوالی داشتم
    برای کمیک کار کردن آیا همین دوره طراحی پایه و بعد آناتومی کفایت میکنه یا اینکه دوره مجزایی داره و سبک خاص خودش رو داره؟

    پاسخ

    سلامت باشی علی جان، از موضوع مورد علاقم پرسیدی، پایه کمیک حرفه ای طراحی مبتدی یا همون طراحی پایه انیشتین است و سپس فیگور و آناتومی، باقی موارد مواردی هست که تزئینات کمیک میشه مثل طراحی کاراکتر، نسبت های چهره و کار با وسایل و تکنیک ها زمان کمتری میبرد و البته یک بخش مهم هم روایت داستان مصور است که با تجربه و دیدن کمیک ها بدست میاد

    پاسخ

    سلام. عالی و جذاب.خیلی خوب کشیدین.ممنون. از زحماتتون.

    پاسخ

    من خودم اوج آمال و آرزوم از شروع نقاشی دقیقا همینه

    پاسخ

    آرزو خیلی خوبی است خانم رحیم پور و دور از دسترستون نخواهد بود

    پاسخ
دیدگاه خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سبد خرید0
There are no products in the cart!
0

افزایش قیمت دوره‌های آموزشی(به غیر از دوره آبرنگ) از ۱۸ فروردین ۱۴۰۳